Kümüş & Yüksel Partners Logo

Mirasçının Saklı Payının İhlali ve Tenkis Davası Süreci

MİRAS HUKUKU
26 Şub 2025
Post görseli

MİRASÇININ SAKLI PAYININ İHLALİ VE TENKİS DAVASI SÜRECİ

Miras hukuku, hem aile içi ilişkileri hem de mal paylaşımını düzenleyen önemli bir hukuk dalıdır. Miras bırakanın ölümünden sonra, geride bıraktığı mal varlığı yasal mirasçılar arasında belirli kurallar çerçevesinde paylaşılır. Ancak, miras bırakanın bazı tasarrufları belirli mirasçılar için kanunen korunan saklı payı ihlal edebilir.

Bu durumda, saklı pay sahibi mirasçılar tenkis davası açarak, miras üzerindeki haklarını geri alabilirler. Bu yazımızda, saklı pay nedir? Kimler saklı pay hakkına sahiptir? Tenkis davası nasıl açılır? Tenkis davasının süresi ve sonuçları nelerdir? gibi soruların cevaplarını ele alacağız.

1. Saklı Pay Nedir?

Saklı pay, kanunen belirlenmiş bazı mirasçıların miras hakkının korunmasını sağlayan zorunlu paydır. Miras bırakan, sağlığında yaptığı tasarruflarla mirasını dilediği gibi dağıtamaz, kanunen belirlenen bazı mirasçıların hakları korunur.

Örneğin, bir baba tüm mal varlığını bir vakfa bağışlasa bile, çocuklarının saklı payı zarar görüyorsa, bu tasarruf tenkis davası ile iptal edilebilir. Türk Medeni Kanunu’na (“TMK”) göre, mirasçılar miras bırakanın ölümünden sonra saklı paylarını talep edebilirler.

2. Saklı Pay Sahibi Mirasçılar Hangileridir?

TMK’ya göre, saklı pay sahibi mirasçılar ve saklı pay oranları şu şekildedir:

  • Altsoy (Çocuklar, torunlar) → Yasal miras payının yarısı saklı paydır.
  • Anne ve baba → Yasal miras payının dörtte biri saklı paydır. Diğer üstsoylar için de bu oran geçerlidir.
  • Sağ kalan eş → Mirasçılık durumuna göre değişir. Çocuğu ile birlikte mirasçı ise saklı payı yasal miras payının tamamı kadardır. Anne ve baba ile birlikte mirasçı olur ise saklı pay miktarı yasal miras payının tamamıdır. Tek başına mirasçı olur ise yasal miras payının dörtte üçü kadarı saklı payı olacaktır. Anneanne, babaanne ve dedelerden biri veya birkaçı ile mirasçı olması durumunda yine dörtte üçü saklı payı bulunmaktadır.

Kardeşlerin saklı pay hakkı 2007 yılında kaldırılmıştır. Bu doğrultuda, ölenin kardeşlerinin saklı payı bulunmamaktadır.

3. Saklı Pay Nasıl İhlal Edilir?

Miras bırakan, sağlığında veya ölümünden sonra geçerli olacak şekilde yaptığı işlemlerle saklı payı ihlal edebilir. Bunlardan bazıları şunlardır:

  • Aşırı miktarda bağış yapması → Örneğin, tüm mal varlığını üçüncü kişilere bağışlaması.
  • Bazı mirasçılara olağanüstü kazandırmalarda bulunması → Örneğin, çocuklarından birine diğerlerinden fazla mal bırakması.
  • Vasiyetname yoluyla tüm mal varlığını belirli kişilere bırakması → Saklı pay sahibi mirasçılar bundan zarar görebilir.
  • Muvazaalı işlemler → Mirasçılardan mal kaçırmak amacıyla yapılan sahte satışlar ve devirler.

Bu gibi durumlarda, saklı pay sahibi mirasçılar tenkis davası açabilirler.

4. Tenkis Davası Nedir?

Tenkis davası, mirastan saklı paya aykırı yapılan tasarrufların iptal edilmesini veya düzeltilmesini sağlayan davadır. Saklı paya zarar veren vasiyetname veya bağış yapıldığında, miras bırakanın haksız kazandırmalarda bulunduğu tespit edildiğinde veya mirasın paylaşımı sırasında haksızlık oluştuğunda tenkis davası açılabilmektedir. Tenkis davası, miras bırakanın sağlığında açılamaz, ancak ölümünden sonra açılabilir.

5. Tenkis Davasını Kimler Açabilir?

Saklı pay sahibi mirasçılar (altsoy, anne-baba, eş), saklı payı ihlal edildiği ölçüde tenkis davası açabilirler. Saklı payı ihlal edilen her bir mirasçı, bireysel olarak dava açabilir. Sadece dava açan mirasçı veya mirasçıların saklı payı kadar tenkise karar verilir. Saklı payı ihlal edilmesine rağmen dava açmayan mirasçılar bu tenkis kararından yararlanamazlar.

Saklı paylı mirasçının küçük veya kısıtlı olduğu, yani fiil ehliyetine sahip olmadığı durumda tenkis davasını kanuni temsilcisinin onun adına açması gerekecektir. Aksi halde, sorumluluğunu ihlal etmesi sebebiyle kendi sorumluluğu gündeme gelebilecektir.

6. Saklı Paylı Mirasçıların Alacaklıları ile İflas Masasının Tenkis Talebi

Mirasbırakan henüz ölmeden önce mirasçısı aleyhinde aciz vesikası almış olan alacaklılar, saklı paylı mirasçıların dışında bunların alacaklıları saklı paylı mirasçılar tenkis davası açmadığı zaman bu davayı açma hakkına sahip olmaktadır. Mirasçı borçlunun iflas ettiği durumda tenkis davasını iflas masası da açabilir. Mirasçıların kendi aralarında anlaşarak terekeden mal kaçırması halinde alacaklıların alacağını almasını sağlamak mümkün kılınmaktadır. Alacaklılar açacakları tenkis davasında ancak kendi alacak miktarları kadar tenkis talebinde bulunabilirler.

Alacaklılar ve iflas masası bu hakkını kullanabilmek için öncelikle saklı paylı mirasçıya tenkis davası açması için makul bir süre vermelidir. Süre içerisinde dava açılmazsa bu kez alacaklılar ya da iflas masası tenkis davası açabilir.

7. Tenkis Davasında Davalı Taraf

Tenkis davası, mirasbırakanın saklı payı ihlal eden tasarrufları ile kanunen tenkise tabi kazandırmalardan yararlanan kişilerdir. Bu kişiler, mirasçılar olabileceği gibi üçüncü kişiler de olabilir. Eğer kazandırma yapılan kişi vefat etmişse, dava onun mirasçılarına yöneltilir. Birden fazla kişiye kazandırma yapılmışsa, birden fazla davalı bulunabilir. Saklı pay sahibi mirasçı, tüm davalılara karşı dava açma hakkına sahiptir ancak bunu yapmak zorunda değildir. Ancak, tenkis sırası kuralları nedeniyle tüm davalılara karşı dava açmamak, mirasçı açısından olumsuz sonuçlar doğurabilir.

8. Tenkis Davasının Açılma Süresi

Tenkis davası için belirli süreler bulunmaktadır. Bu süreler, zamanaşımı süresi değil, hak düşürücü sürelerdir. Tenkis davasında görevli mahkemeler ise Asliye Hukuk Mahkemeleridir.

Saklı pay sahibi, tasarrufun kendisine bildirildiği tarihten itibaren 1 yıl içinde dava açmalıdır. Eğer mirasçı, saklı payına yönelik ihlali öğrenmiş ve buna rağmen 1 yıl içinde dava açmamışsa, tenkis hakkını kaybeder. Her durumda, mirasın açılmasından itibaren 10 yıl içinde tenkis davası açılmalıdır.

Miras bırakanın sağlığında yaptığı muvazaalı devirler için tapu iptal ve tescil davası açılabilir. Bu davalar için zaman aşımı süresi farklılık gösterebilir.

9. Tenkis Davasının Sonuçları

Tenkis davası sonucunda;

  • Saklı paya aykırı tasarruflar iptal edilir veya düzeltilir.
  • Haksız kazanç sağlayan mirasçı veya üçüncü kişiye verilen mallar geri alınabilir.
  • Tapu kayıtları düzeltilerek saklı pay sahiplerinin ve hatta bunların alacaklılarının hakları korunur.

Mirasçıların tenkis davasını kazanmaları halinde, saklı payları yeniden hesaplanır ve mirastan hak ettikleri paylar kendilerine verilir.

10. Sonuç

Mirasta saklı pay, mirasçıların haklarını güvence altına alan önemli bir hukuki düzenlemedir. Ancak, miras bırakanın sağlığında yaptığı işlemler veya vasiyetnameler saklı payı ihlal edebilir. Böyle durumlarda, saklı pay sahibi mirasçılar tenkis davası açarak haklarını arayabilirler.

Miras konusunda haksızlığa uğradığınızı düşünüyorsanız, süreleri kaçırmamak ve hak kaybı yaşamamak için hukuki destek almanız önemlidir. Tenkis davası açmak teknik ve hukuki bir süreçtir. Bu nedenle, uzman bir miras avukatı ile çalışmak büyük önem taşır.

    Kümüş & Yüksel Partners Logo

İletişim

E-Posta: info@kypartners.av.tr

© 2024-2025 Tüm hakları saklıdır | KY Partners