Trafik düzeni, karayollarında güvenli ve akıcı bir ulaşım ortamı tesis etmek amacıyla tesis edilmiş bir dizi kural ve düzenlemeyi ihtiva eder. Bu düzenlemelerin temel gayesi, can ve mal güvenliğini temin etmek ve trafik kazalarını asgari düzeye indirmektir. Karayolları Trafik Kanunu, bu amaca hizmet eden temel yasal metin olup, sürücülerin uyması gereken bir dizi yükümlülük ve yasaklamayı bünyesinde barındırır. Hız sınırları, bu yükümlülüklerin en kritik unsurlarından birini teşkil eder zira aşırı hız, kaza riskini önemli ölçüde artıran bir faktördür.

Karayolları Trafik Kanunu'nun 51. maddesi, belirlenen hız sınırlarını ihlal eden sürücülere yönelik uygulanacak müeyyideleri detaylı bir şekilde düzenlemektedir. Bu madde kapsamında yer alan 51/2-a, 51/2-b ve 51/2-c bentleri, hız aşımının farklı derecelerine göre farklı cezai yaptırımları öngörmektedir. Bu cezalar, idari para cezaları ve ceza puanları şeklinde tezahür etmekte olup, ihlalin ciddiyetine göre artan bir oranda uygulanmaktadır.

1. 51/2-a Trafik İhlali: Hız Sınırının %10 ila %30 Oranında Aşılması

51/2-a hükmü, sürücünün yürürlükteki hız sınırını %10 ile %30 arasında bir oranda aşması durumunda tatbik olunur. Bu tür bir ihlal, genellikle bir dikkatsizlik veya anlık bir süratlenme neticesinde meydana gelebilmekte olup, diğer hız aşımı türlerine nazaran daha hafif bir ihlal olarak değerlendirilir. Ancak, bu durum, hız sınırının aşılmasının potansiyel tehlikesini minimize etmemelidir. Zira her türlü hız ihlali, trafik güvenliğini sekteye uğratma ve kazalara davetiye çıkarma riski taşır. 2025 yılı itibarıyla bu ihlalin karşılığı olan idari para cezası 2.168 TL olarak belirlenmiştir. Söz konusu cezanın tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içerisinde ödenmesi halinde, %25 oranında bir indirim uygulanmakta ve ödenecek miktar 1.626 TL'ye düşmektedir. Ayrıca, bu ihlal neticesinde sürücünün ehliyetine 10 ceza puanı işlenir.

2. 51/2-b Trafik İhlali: Hız Sınırının %30 ila %50 Oranında Aşılması

Sürücünün belirlenen azami hız sınırını %30 ile %50 arasında bir oranda geçmesi hali, 51/2-b kapsamında değerlendirilen bir trafik ihlalidir. Bu seviyedeki bir hız aşımı, trafikte daha belirgin bir risk teşkil ettiğinden dolayı, yasal yaptırımları da daha ağırdır. Zira bu denli yüksek bir hızda araç kullanmak, aracın kontrolünü güçleştirebilir, fren mesafesini uzatabilir ve olası bir kazanın şiddetini artırabilir. 2025 yılı için 51/2-b trafik cezası 4.512 TL olarak tespit edilmiştir. Erken ödeme avantajından yararlanılması durumunda (tebliğden itibaren 15 gün içinde), bu miktar 3.384 TL'ye inmektedir. Bu ihlalin ceza puanı karşılığı ise 15 ceza puanıdır.

• 8.1. İlk Kez 100 Puan Dolarsa

Bir sürücü, geriye dönük 1 yıl içinde ilk kez 100 ceza puanına ulaşırsa, ehliyeti 2 ay süreyle geçici olarak geri alınır. Sürücü bu süre içinde trafik güvenliği eğitimi almak zorundadır. Eğitimi başarıyla tamamlayan sürücülere, süre sonunda ehliyetleri iade edilir ve puanlar sıfırlanır.

• 8.2. İkinci Kez 100 Puan Dolarsa

Eğer sürücü, aynı yıl içinde ikinci kez 100 ceza puanına ulaşırsa, bu kez ehliyetine 4 ay süreyle el konulur. Ancak, bu sefer sadece trafik eğitimi almak yeterli olmaz. Sürücü, psiko-teknik değerlendirmeye ve psikiyatri uzmanı muayenesine tabi tutulur. Yapılan değerlendirmeler sonucunda sürüş yapmasına engel bir durumu olmadığı tespit edilirse, süresi sonunda ehliyeti iade edilir.

• 8.3. Üçüncü Kez 100 Puan Dolarsa

Bir sürücü, 1 yıl içinde üçüncü kez 100 ceza puanına ulaşırsa, ehliyeti süresiz olarak iptal edilir. Bu durumda sürücü, artık hiçbir şekilde ehliyetini geri alamaz ve yeniden ehliyet almak için sıfırdan tüm süreçleri tamamlaması gerekir.

Ek olarak:

• Eğer bir sürücü, asli kusurlu olarak ölümle sonuçlanan bir trafik kazasına sebebiyet verirse, ehliyetine 1 yıl süreyle el konulur.
• Ceza süresi dolduktan sonra, ehliyetini geri almak isteyen sürücüler, ilgili trafik birimine veya en yakın Trafik Denetleme Şube Müdürlüğü’ne başvurarak ehliyetlerini geri alabilirler.

Bu nedenle, sürücülerin trafik kurallarına uyması, hem ceza puanı almamak hem de ehliyetlerini riske atmamak adına büyük önem taşımaktadır.

9. 51/2 İhlalinde Sürücü Belgesine El Konur Mu?

51/2 trafik cezası, hız sınırlarının aşılmasıyla ilgili bir ihlal olduğu için tek seferlik bir ihlalde sürücü belgesine el konulmaz. Ancak, ceza puanı sistemine göre belirli koşullar altında sürücü belgesine geçici veya kalıcı olarak el konulabilir.

Eğer bir sürücü, trafik suçunun işlendiği tarihten geriye dönük 1 yıl içinde toplam 100 ceza puanına ulaşırsa, sürücü belgesi 2 ay süreyle geri alınır ve sürücü trafik güvenliği eğitimi almak zorunda kalır. Aynı yıl içinde ikinci kez 100 ceza puanına ulaşan sürücüler, bu kez 4 ay süreyle ehliyetlerini kaybeder ve psiko-teknik değerlendirme ile psikiyatri uzmanı muayenesine tabi tutulurlar. Eğer muayene sonucunda sürüş yapmasına engel bir durumu olmadığı tespit edilirse, ehliyeti süresi sonunda iade edilir.

Bunun yanı sıra, ölümlü veya ağır yaralanmalı bir trafik kazasına asli kusurlu olarak sebebiyet veren sürücülerin ehliyetlerine 1 yıl süreyle el konulabilir. Ayrıca, bir yıl içinde üçüncü kez 100 ceza puanına ulaşan sürücülerin ehliyetleri süresiz olarak iptal edilir. Bu nedenle, hız sınırlarına ve diğer trafik kurallarına uymak, yalnızca para cezalarından kaçınmak için değil, sürücü belgesini korumak açısından da büyük önem taşımaktadır.

10. 51/2 Trafik Cezasında Araç Trafikten Men Edilir Mi?

51/2 trafik cezası, hız sınırlarının aşılması nedeniyle verilen bir ceza olduğu için tek başına aracın trafikten men edilmesine neden olmaz. Ancak, bazı özel durumlarda araç trafikten men edilebilir. Eğer sürücü belgesiz araç kullanıyorsa, hız ihlaliyle birlikte tespit edilmesi durumunda araç bağlanabilir. Bunun yanı sıra, eğer hız ihlali başka bir ağır trafik suçu (alkollü araç kullanma, drift yapma, plakasız araç kullanma gibi) ile birleşirse, aracın trafikten men edilmesi mümkündür. Ayrıca, hız ihlali sonucu kazaya karışılmış ve araç kullanılamaz hale gelmişse, inceleme süreci tamamlanana kadar araç trafikten çekilebilir. Ancak yalnızca hız sınırının aşılması nedeniyle bir aracın trafikten men edilmesi söz konusu değildir.

11. 51/2 Trafik Cezasına Karşı İtiraz Mekanizması

Herhangi bir trafik cezasına olduğu gibi, 51/2 kapsamında uygulanan trafik cezalarına karşı da yasal yollara başvurmak, yani itiraz etmek her sürücünün anayasal hakkıdır. Şayet bir sürücü, kendisine tebliğ edilen trafik cezasının hukuka aykırı, yanlış veya haksız olduğunu düşünüyorsa, bu cezanın tebliğ edildiği tarihten itibaren on beş gün içerisinde yetkili sulh ceza hâkimliğine bir dilekçe ile başvurarak itiraz etme imkânına sahiptir.

İtiraz sürecinde, sürücünün cezanın neden hatalı olduğuna dair somut deliller ve hukuki gerekçeler sunması büyük önem taşır. İtiraz dilekçesinde belirtilebilecek ve delillendirilebilecek bazı hususlar şunlardır:

• Radar Ölçümlerindeki Hatalar: Ceza, radar cihazı ile yapılan bir ölçüme dayanıyorsa, cihazın kalibrasyon kayıtlarında bir usulsüzlük veya eksiklik olduğu, ölçümün hatalı yapıldığına dair teknik raporlar veya belgeler sunulabilir.
• Hız Sınırı İşaretlemelerindeki Eksiklikler: İhlalin gerçekleştiği yerde hız sınırını gösteren trafik işaret levhalarının bulunmaması, yetersiz olması, yanlış konumlandırılması veya kolayca görülememesi gibi durumlar itiraz gerekçesi olabilir. Bu durumu destekleyecek fotoğraf veya video kayıtları delil olarak sunulabilir.
• Araç Plakasındaki Yanlışlıklar: Ceza tutanağında araç plakasının hatalı yazılması ve dolayısıyla cezanın yanlış araca kesilmesi durumu söz konusu ise, araç ruhsatı gibi belgelerle bu yanlışlık kanıtlanabilir.
• Olay Yerinde Bulunmama: Ceza tutanağında belirtilen tarih ve saatte aracın veya sürücünün olay yerinde bulunmadığına dair kanıtlar (örneğin, seyahat belgeleri, işyeri kayıtları, kamera kayıtları vb.) sunulabilir.
• Usul Hataları: Ceza tutanağının düzenlenmesinde kanuna aykırı bir usul izlenmişse (örneğin, zorunlu bilgilerin eksikliği, yanlış adres yazılması vb.), bu durum da itiraz gerekçesi olabilir.

İtiraz dilekçesi, ilgili sulh ceza hakimliğine doğrudan verilebileceği gibi, posta yoluyla da gönderilebilir. Dilekçede, sürücünün kimlik bilgileri, tebliğ edilen cezanın tarih ve numarası, itiraz gerekçeleri ve varsa deliller açıkça belirtilmelidir.

Sulh ceza hakimi, yapılan itirazı değerlendirirken sunulan delilleri ve savunmayı dikkate alır. Gerekli görmesi halinde ek bilgi ve belge talep edebilir veya tanık dinleyebilir. Yapılan inceleme sonucunda haklı bulunursa, trafik cezasının iptaline karar verebilir. Ancak, itirazın kabul edilmesi için geçerli, inandırıcı ve somut kanıtların sunulması gerektiği unutulmamalıdır. İtiraz süresinin (cezanın tebliğinden itibaren 15 gün) kaçırılması halinde ise, ceza kesinleşir ve ödenmesi zorunlu hale gelir. Bu nedenle, trafik cezasına itiraz etmeyi düşünen sürücülerin bu süreyi titizlikle takip etmeleri ve gerekli belgeleri zamanında sunmaları büyük önem taşımaktadır.

Ayrıca, itiraz sürecinde hukuki destek almak da faydalı olabilir. Bir avukat, itiraz dilekçesinin hazırlanması, delillerin toplanması ve hukuki sürecin doğru bir şekilde yürütülmesi konusunda yardımcı olabilir. Unutulmamalıdır ki, trafik cezasına itiraz etmek, cezanın otomatik olarak iptal edileceği anlamına gelmez. Mahkeme, sunulan tüm bilgi ve belgeleri değerlendirerek nihai kararını verecektir. Bu nedenle, itirazın güçlü ve yasal dayanaklara sahip olması önemlidir.

Sonuç olarak, trafik kurallarına uymak, sadece cezai yaptırımlardan kaçınmak için değil, her şeyden önce kendi ve diğer yol kullanıcılarının güvenliğini sağlamak için birincil sorumluluktur. Hız sınırlarına riayet etmek, olası kazaların önlenmesinde kritik bir rol oynar. Ancak, bir trafik cezası ile karşılaşıldığında ve bu cezanın haksız olduğuna inanıldığında, yasal itiraz hakkının mevcut olduğu unutulmamalıdır. Bu süreçte dikkatli ve bilinçli adımlar atmak, hak kaybını önlemek açısından büyük önem taşır.