Ülkemizde ev sahibi ve kiracı ilişkileri son dönemde sıkça gerginleşiyor. Kira bedellerinin yetersiz kalması, ev sahibinin evi satma arzusu, kiraların eksik veya gecikmeli ödenmesi gibi nedenlerle tahliye davaları artış gösteriyor. Ne var ki, mahkeme süreçlerinin uzun sürmesi, bazı ev sahiplerini hukuka aykırı yollara iterek kiracının elektrik, su veya doğalgazını kesmeye yöneltiyor. Peki, bu tür bir eylem hukuken ne anlama geliyor ve kiracı bu durumda hangi haklara sahip? Bu yazımızda, ev sahibinin bu tür müdahalelerinin hukuki sonuçlarını ve kiracının başvurabileceği yasal yolları detaylıca inceleyeceğiz.

1. Kira Sözleşmesi

Kira sözleşmesi, bir tarafın (kiraya veren) bir malın kullanımını veya kullanım ve yararlanma hakkını belirli bir süreyle diğer tarafa (kiracı) devretmesi karşılığında bir bedel almayı taahhüt ettiği hukuki bir anlaşmadır. Türk Borçlar Kanunu'na göre, kira sözleşmesi karşılıklı irade beyanlarıyla oluşur ve her iki tarafa da borç yükler.

• 1.1. Kira sözleşmesinin ana unsurları şunlardır:
• Kiraya veren: Kiralananı teslim eden kişi (mülk sahibi olma zorunluluğu yoktur).
• Kiracı: Kiralananı belirli bir bedel karşılığında kullanma hakkına sahip olan kişi.
• Kira bedeli: Kiracının, kullanım hakkı karşılığında ödemesi gereken ücret.

Bu sözleşme, hem kiracı hem de kiraya veren için karşılıklı haklar ve yerine getirilmesi gereken yükümlülükler doğurur.

Ev sahibi, hiçbir koşul altında kiracının elektrik, su veya doğalgaz gibi temel hizmetlerini kesemez. Kiracının kira borcunu ödememesi dahi, bu tür hizmetlerin kesilmesini hukuka uygun hale getirmez. Elektrik, su ve doğalgaz kesintisi gibi eylemler, ev sahibi için hem hukuki hem de cezai yaptırımları beraberinde getirir.

Böyle bir davranış, Türk Ceza Kanunu'nun (“TCK)” 123. maddesi kapsamında "kişilerin huzur ve sükununu bozma suçu" olarak değerlendirilir ve üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile sonuçlanabilir. Ayrıca, kiracı, uğradığı zararlar için maddi ve manevi tazminat davası açarak zararlarının karşılanmasını talep edebilir.

2. Kira Borcu Olsa Bile Hizmet Kesintisi Suçtur

Kiracının kira borcunu ödememesi durumunda dahi ev sahibinin elektriğini kesmesi hukuka aykırıdır. Kira ödemesi yapılmadığında ev sahibinin başvurması gereken belirli hukuki yollar vardır:

• Noter aracılığıyla ihtarname göndermek.
• Tahliye davası açmak.
• Kira bedelinin tahsili için icra takibi başlatmak.

Ev sahibinin bu yasal yollar yerine elektrik, su veya doğalgaz kesintisi yapması, bir haksız fiil olarak kabul edilir ve hukuki sonuçları ağırdır. Kiracı bu durumda, tazminat davası açabileceği gibi, Cumhuriyet Savcılığı'na suç duyurusunda da bulunabilir.

3. Aboneliklerin İptali veya Kesilmesi Durumu

Ev sahibinin kendi adına olan elektrik, su veya doğalgaz aboneliklerini iptal etmesi veya kapatması da hukuka aykırıdır. Aboneliklerin ev sahibi adına kayıtlı olması, kiracının bu hizmetlere erişimini engelleme hakkı vermez. Kira sözleşmesi devam ettiği sürece bu tür müdahaleler, TCK 123. maddesi kapsamında suç teşkil eder. Böyle bir durumda:

• Kiracı, Sulh Hukuk Mahkemesi'ne başvurarak ihtiyati tedbir talep edebilir. Bu tedbir kararı ile hizmetin yeniden aktif hale getirilmesi sağlanabilir.
• Cumhuriyet Savcılığı'na suç duyurusunda bulunarak cezai işlem başlatılmasını sağlayabilir.
• Uğradığı maddi ve manevi zararlar için tazminat davası açabilir.

4. Sözleşmesiz Kiracılar ve Hakları

Yazılı bir kira sözleşmesi olmasa dahi, bir kişi taşınmazda ikamet ediyor ve kira ödüyorsa, bu durum bir kiracılık ilişkisi olarak değerlendirilir. Dolayısıyla, sözleşmesi olmayan kiracıların da temel ihtiyaçlara erişim hakkı korunur.

Sözleşme olmasa bile ev sahibinin bu tür bir kiracının elektriğini kesmesi, yine "kişilerin huzur ve sükununu bozma suçu" kapsamında cezalandırılır. Kiracı, bu durumda da ihtiyati tedbir, suç duyurusu ve tazminat davası yoluyla haklarını koruyabilir. Ancak, sözlü kira sözleşmesi olan kiracıların kendi adlarına abonelik başlatmaları için ilgili kurumlara doğrudan başvuru yapmaları mümkün değildir; bunun için yazılı bir kira sözleşmesi ibraz etmeleri gerekir.

5. Kiracı Ne Yapmalı?

Ev sahibiniz elektriğinizi, suyunuzu veya doğalgazınızı kestiğinde aşağıdaki hukuki adımları takip edebilirsiniz:

• İhtiyati Tedbir Talebi: Sulh Hukuk Mahkemesi'ne başvurarak kiracılık sıfatınızın tespiti ve kesintilerin önlenmesi için ihtiyati tedbir talep edebilirsiniz. Bu, hizmetlerin hızla geri bağlanmasını sağlayabilecek önemli bir adımdır.
• Suç Duyurusu: Cumhuriyet Savcılığı'na suç duyurusunda bulunarak ev sahibinin "kişilerin huzur ve sükununu bozma suçu" kapsamında cezalandırılmasını talep edebilirsiniz.
• Tazminat Davası: Uğradığınız maddi zararların karşılanması (örneğin, yeniden abonelik masrafları) ve kişilik haklarınızın ihlali nedeniyle maddi ve manevi tazminat davası açabilirsiniz. Yargıtay kararları, bu tür eylemlerin manevi tazminat gerektiren haksız fiiller olduğunu açıkça belirtmektedir.
• Kendi Adınıza Abonelik Oluşturma: Eğer yazılı kira sözleşmeniz varsa, doğrudan ilgili kurumlara başvurarak kendi adınıza elektrik, su veya doğalgaz aboneliği oluşturabilirsiniz.